Η εκτίναξη της τιμής του πετρελαίου και η γεωπολιτική

Η τιμή του αργού πετρελαίου έχει εκσφενδονιστεί στα ύψη τους τελευταίους μήνες. Πριν από 2 βδομάδες έφτασε στο ψηλότερο σημείο του γύρω στα 50 δολάρια το βαρέλι ενώ τώρα που γράφουμε κυμαίνεται στα 45. Σημειώνουμε ότι η τιμή του τα τελευταία χρόνια κυμαινόταν ανάμεσα στα 20 και στα 30 δολάρια το βαρέλι.
Αυτή η ξαφνική έκρηξη θορύβησε την παγκόσμια αγορά και ένα ρίγος διαπέρασε τις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες που στηρίζουν την ενεργειακή παραγωγή τους στο πετρέλαιο και στο παράλληλο με αυτό ως προς τον τόπο εξόρυξής του και ως προς τις τιμές φυσικό αέριο.
Αυτό το ρίγος είχαν να το νιώσουν από την εποχή του πρώτου πόλεμου στο Ιράκ το 1990 όταν φοβήθηκαν ότι ο στρατός του Σαντάμ θα πρόβαλε πολύ περισσότερες αντιστάσεις στο δυτικό στρατιωτικό μέτωπο από όσες τελικά πρόβαλε. Αλλά αυτή ήταν μια ανησυχία περιορισμένη και ως προς την ένταση και ως προς τη διάρκειά της.
Γιατί τότε και ως χθες ζούσαν τη χαρούμενη αυταπάτη ότι στον κόσμο υπήρχε μόνο μια υπερδύναμη επικεφαλής ενός ακατανίκητου δυτικού χρηματιστικού κεφάλαιου που είχε τάχα υποτάξει την παγκόσμια πολιτική στις δικές του ανάγκες και έτσι είχε ανάμεσα στα άλλα υπό τον έλεγχό του και τις βασικές ενεργειακές πηγές του πλανήτη. Με το μεταφυσικό και υπεροπτικό πνεύμα με το οποίο κάθε παρακμιακή κοινωνική τάξη αντιμετωπίζει την πραγματικότητα, οι δυτικοί μονοπωλιστές δεν μπήκαν στον κόπο να αναρωτηθούν πως ήταν δυνατό μια υπερδύναμη σαν την ΕΣΣΔ να αυτοκτονήσει δίχως να προβάλει την παραμικρή αντίσταση. Σήμερα ξυπνάνε από το λήθαργο και κατάπληκτοι και μισοναρκωμένοι βλέπουν ότι το πετρέλαιο που κινεί όλη την οικονομία τους, το πετρέλαιο που δεν τους είχε απασχολήσει σοβαρά ούτε για μια στιγμή επί δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια είναι μια εξαιρετικά αμφίβολη υπόθεση. Είναι κυρίως αυτή η διαπίστωση που εκτόξευσε την τιμή του στα 50 δολάρια.

Τι είδαν και τι ένιωσαν λοιπόν τα δυτικά χρηματιστήρια. Είδαν και ένιωσαν τρία ταυτόχρονα χτυπήματα στις 3 βασικές πηγές πετρελαίου στον πλανήτη.
Το ένα χτύπημα ήταν στον Κόλπο, στο Ιράκ όπου οι ισλαμοφασίστες ανατίναξαν τους πετρελαιαγωγούς που διοχετεύουν το ιρακινό αργό στους τερματικούς σταθμούς μειώνοντας στο μισό την τροφοδοσία της διεθνούς αγοράς με το ιρακινό αργό. Το άλλο χτύπημα ήταν στη Ρωσία όπου ο Πούτιν έχει στραγγαλίσει τον πετρελαϊκό γίγαντα που λέγεται Γιούκος που παράγει και εξάγει το περισσότερο από το αργό που στέλνει η Ρωσία στη διεθνή αγορά. Το τρίτο χτύπημα ήταν από τη Λατινική Αμερική όπου το πετρελαϊκό κέντρο της, η Βενεζουέλα βασικός προμηθευτής των ΗΠΑ σε πετρέλαιο, είναι σε κατάσταση διαρκούς ακήρυκτου εμφύλιου στον οποίο το πάνω χέρι έχει ο αντιδυτικός πραξικοπηματίας Τσάβες.
Η μείωση της προσφοράς πετρελαίου και στα τρία αυτά σημεία προκαλεί τη μεγαλύτερη δυνατή αύξηση τιμών γιατί συνδυάζεται με μια αύξηση της ζήτησης καθώς όχι μόνο η οικονομία των δυτικών πλούσιων οικονομιών με επικεφαλής εκείνη των ΗΠΑ έχει βγει από την ύφεση, αλλά κυρίως γιατί η Κίνα, το βιομηχανοστάσιο του πλανήτη, δουλεύει με απίστευτους ρυθμούς καταβροχθίζοντας ένα όλο και μεγαλύτερο ποσοστό του παραγόμενου πετρελαίου στον κόσμο.
Στη συνείδηση των περισσότερων δυτικών αναλυτών αυτά τα χτυπήματα είναι ακόμα ξεχωριστά ως προς την προέλευσή τους. Αν είχαν τη γνώση ότι είναι ενιαία ασφαλώς οι τιμές θα ανέβαιναν σήμερα ακόμα περισσότερο, αλλά μακροπρόθεσμα αυτό θα ήταν εξαιρετικό γιατί τότε τουλάχιστον οι ανεπτυγμένες χώρες θα αποκτούσαν συνείδηση του εχθρού τους που είναι ο ρώσικος σοσιαλιμπεριαλισμός και θα έπαιρναν μέτρα για να τον αντιμετωπίσουν ρίχνοντας το βάρος τους στην πυρηνική ενέργεια, τη μόνη που τις διασπαρμένες πηγές της αυτός δεν μπορεί εύκολα να ελέγξει.
Αλλά ο εχθρός θα συνεχίσει για πολύ καιρό ακόμα να κρύβεται. Άλλωστε ο στόχος του δεν είναι να ανεβούν τώρα οι τιμές του πετρελαίου. Νομίζουμε ότι αν η Ρωσία μπορούσε θα τις κρατούσε σχετικά χαμηλές για να καθησυχάσει τα μελλοντικά θύματά της. Άλλωστε το έχει κάνει στο πρόσφατο παρελθόν όταν ο ΟΠΕΚ πίεζε για αύξηση των τιμών και εκείνη αύξαινε τη δικιά της παραγωγή. Ο στρατηγικός στόχος της ρώσικης διπλωματίας είναι να ασκήσει τον τερατώδη πολιτικό της εκβιασμό απέναντι σε όλα τα κράτη της γης και πιο πολύ στην Ευρώπη όταν θα έχει ήδη ελέγξει πολιτικά τις βασικές πηγές πετρελαίου και κυρίως όταν θα είναι αρκετά έτοιμη να τις διαφυλάξει στρατιωτικά. Τότε θα διασπάσει την Ευρώπη λέγοντας “Όποιος παραδοθεί έχει πετρέλαιο, όποιος αντισταθεί το έχει χάσει”.

Το χτύπημα στο Ιράκ

Όμως είναι αδύνατο στο σοσιαλιμπεριαλισμό να ελέγξει τις πετρελαϊκές πηγές δίχως να ξυπνήσει καθόλου τα θύματά του. Το σχέδιό του είναι πελώριο και η εκτέλεσή του περιλαμβάνει μια σειρά μικρούς πολέμους και πολιτικές αναταραχές στις περιοχές του πετρελαίου. Είναι λοιπόν αδύνατο για τη Ρωσία να μη χτυπήσει κατ’ αρχήν στο Ιράκ μέσω των ισλαμοφασιστών που ανατινάζουν τους αγωγούς στο πλαίσιο του ευρύτερου οικονομικού σαμποτάζ που υπονομεύει την αμερικάνικη παρουσία σε αυτή τη χώρα. Η Ρωσία βιάζεται να ελέγξει το Ιράκ μέσο των ιρανόφιλων σιιτών. Αν αυτό το πετύχει θα της μένει μόνο ένα εμπόδιο για να ελέγξει όλο τον Κόλπο, η Σαουδική Αραβία. Ήδη έχει στείλει τους δολοφόνους της σε αυτήν. Δεν της μένει παρά να έρθει στην προεδρία των ΗΠΑ ο άνθρωπος του Κλίντον, ο Τζων Κέρρυ που η εξωτερική του πολιτική έχει ένα κεντρικό σύνθημα: “Καμιά σχέση με τη Σαουδική Αραβία, ενεργειακή αυτάρκεια των ΗΠΑ”.

Το χτύπημα στο χώρο της πρώην ΕΣΣΔ

Από την άλλη μεριά ακριβώς επειδή όλη η προσοχή της Δύσης και ο τρόμος της είναι συγκεντρωμένος στην έκβαση της μάχης του Ιράκ ο σοσιαλιμπεριαλισμός έχει μια ευκαιρία να χτυπάει και σε άλλα μέτωπα. Μπορεί λοιπόν την ίδια στιγμή να επιτεθεί στη Γιούκος. Η προεδρία Πούτιν εκπροσωπεί την Κα Γκε Μπε και βαθύτερα το κρατικοστρατιωτικό μονοπώλιο που ετοιμάζει τον παγκόσμιο πόλεμο. Η Γιούκος ανήκει σε ένα κεφάλαιο που επίσης βγήκε μέσα από την παλιά κομματική νομενκλατούρα, το οποίο όμως θέλει τη Ρωσία να συμπεριφέρεται σα μιας δεύτερης κατηγορίας, ευρωπαϊκού τύπου ιμπεριαλιστική δύναμη στα πλαίσια του χρηματιστικού καπιταλισμού της αγοράς. Δεν είναι τυχαίο ότι η Γιούκος είναι όχι μόνο η πιο γιγαντιαία αλλά και η πιο εκσυγχρονισμένη παραγωγικά πετρελαϊκή εταιρεία της Ρωσίας και στηρίζει την ανάπτυξή της σε συμμαχίες με το δυτικό κεφάλαιο. Ακόμα περισσότερο δεν είναι τυχαίο, και αυτό είναι το πιο ανησυχητικό για το Κρεμλίνο, ότι η Γιούκος και το αφεντικό της Κοντορκόφσκι στήριξαν οικονομικά όλο το πολιτικό αστοδημοκρατικό ρεύμα που μπόρεσε να εκφραστεί ύστερα από την εποχή της περεστρόικα. Η ΚαΓκεΜπε επέτρεψε σε δυτικόφιλους κεφαλαιοκράτες σαν τον Κοντορκόφσκι, τον Γκουσίνσκι και τον Μπερεζόφσκι να ισχυροποιηθούν στην εποχή Γέλτσιν κυρίως για να πείσει τη Δύση ότι η Ρωσία μπήκε στο δρόμο του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Κλείνοντας τώρα τον Κοντορκόφσκι στη φυλακή γεμίζει για πρώτη φορά από την εποχή του ψυχρού πολέμου τη Δύση με ρίγη. Άλλωστε ο Κοντορκόφσκι είναι η εσωτερική πλευρά της καγκεμπίτικης επίθεσης για τον έλεγχο του πετρελαίου στο χώρο της πρώην ΕΣΣΔ. Η εξωτερική και κύρια πλευρά αυτής της επίθεσης εκδηλώνεται στον Καύκασο. Τα μαρτύρια των Τσετσένων είναι το πρώτο βήμα της αιματηρής πορείας των νέων Χίτλερ για τον έλεγχο των κοιτασμάτων της Κασπίας, ή καλύτερα για τον αποκλεισμό των χωρών της Κασπίας από τη διεθνή αγορά και τη Δύση. Το δεύτερο βήμα δεν είναι μακριά και όπως όλα δείχνουν θα είναι η επίθεση της Ρωσίας στη Γεωργία, επίθεση που προετοιμάζεται εδώ και χρόνια με την προσάρτηση της Οσετίας και της Αμπχαζίας. Αυτή η επίθεση θα γίνει όσο είναι παροξυμένη η κρίση στο Ιράκ οπότε οι ΗΠΑ θα κοιτάξουν να καθησυχάσουν τη Ρωσία.

Το χτύπημα στη Βενεζουέλα

Αν το χτύπημα στο Ιράκ είναι μέρος της κεντρικότερης μάχης, εκείνης του Κόλπου, και το χτύπημα στον Κοντορκόφσκι είναι εκείνο που έβγαλε τη Δύση από τον λήθαργό της σχετικά με τα πετρέλαια της πρώην ΕΣΣΔ, το πιο ενδιαφέρον είναι εκείνο που σχετίζεται με τη Βενεζουέλα.
Η πτώση της παραγωγής πετρελαίου στη χώρα αυτή είναι προϊόν της πολιτικής σύγκρουσης για τον έλεγχό της. Για να μπορέσει να κρατήσει την εξουσία ο ρωσόφιλος Τσάβες έπρεπε να πάρει στον έλεγχό του την καρδιά της οικονομίας της που είναι η βιομηχανία εξόρυξης και επεξεργασίας του πετρελαίου. Για να αποσπάσει αυτόν τον έλεγχο ο Τσάβες απέλυσε ύστερα από μια παρατεταμένη απεργία της αντιπολίτευσης τους μισούς από τους 30.000 εργαζόμενους, ανάμεσα τους και τα πιο ειδικευμένα στελέχη της παραγωγής, και τους αντικατέστησε με δικούς του απεργοσπάστες. Το αποτέλεσμα ήταν η παραγωγή και οι εξαγωγές πετρελαίου να μειωθούν στο μισό και μόνο σταδιακά να αρχίσει κάποια ανάκαμψη. Όμως ο Τσάβες σταθεροποιήθηκε πολιτικά γιατί χρησιμοποίησε τα έσοδα του πετρελαίου- που τελευταία ήταν ψηλότερα λόγω των αυξημένων παγκόσμιων τιμών- για να εξαγοράσει πλατειά στρώματα της φτωχολογιάς με μια σειρά επιδοτήσεις και να συντρίψει την αστοφιλελεύθερη αντιπολίτευση. Πρόκειται για τη γνωστή καλοδουλεμένη συνταγή που εγκαινίασε ο Χίτλερ και ακολούθησαν οι Χρουστσόφ και Τεγκ για να σταθεροποιήσουν τις αντιδραστικές φασιστικές εξουσίες τους. Αυτή τη συνταγή εφάρμοσε στη συνέχεια ο Χομεϊνί για να σταθεροποιήσει τη φασιστική κυριαρχία των μουλάδων και ο Αντρέας Παπανδρέου για να οικοδομήσει το φιλορώσικο σοσιαλφασιστικό καθεστώς στην Ελλάδα.
Η υπόθεση της Βενεζουέλας δεν είναι σημαντική μόνο από το βάρος που έχει αυτή η χώρα στην παραγωγή πετρελαίου- 5η στον κόσμο- όσο για το ότι δείχνει πόσο μακριά και πόσο μεθοδικά και σφαιρικά δουλεύει η Ρωσία για τον πολιτικό και ενεργειακό αποκλεισμό της Δύσης.
Αυτό που για παράδειγμα δεν φαίνεται στη Λατινική Αμερική είναι ότι η Βενεζουέλα είναι μόνο ένας κρίκος στην αλυσίδα που κατασκευάζει η ρώσικη διπλωματία σε μια περιοχή του κόσμου, που ως χθες εθεωρείτο “αυλή των ΗΠΑ”, αλυσίδα που έχει πιο σταθερό κρίκο την Κούβα και πιο ασταθείς, αλλά πολύ πιο σημαντικούς κρίκους τη Βραζιλία του Λούλα και την Αργεντινή του Κίρχνερ. Χωρίς την υποστήριξη αυτών των δύο ο Τσάβες θα είχε καταρρεύσει προ πολλού.

Η πάλη για τον έλεγχο της Αφρικής και οι ΗΠΑ

Ακόμα λιγότερο φαίνεται ο ιστός που στήνει η Ρωσία στην αφρικανική ήπειρο. Εκεί η προσπάθεια για τον έλεγχο των πετρελαίων είναι μέρος της γενικότερης προσπάθειας του σοσιαλιμπεριλαισμού για τον έλεγχο όλων των πηγών πρώτων υλών που τόσο πλούσια είναι κατανεμημένες στο υπέδαφος της πιο φτωχής από όλες τις ηπείρους. Ο πολύχρονος εμφύλιος στην Αγκόλα και η επικράτηση εκεί των σοσιαλφασιστών έδωσε στη Ρωσία τη σταθερή βάση που χρειαζόταν και την ίδια στιγμή τον πρώτο πυλώνα του αφρικανικού πετρελαίου. Λίγο μετά κατάκτησε την πολιτική ηγεμονία στην ισχυρότερη χώρα της ηπείρου, την Νότια Αφρική, που έχει μετατραπεί σε ένα υπο-ιμπεριαλιστικό κέντρο της Ρωσίας για όλη την Αφρική και που ανασυντάσσει όλο τον αφρικανικό χάρτη κερδίζοντας για το αφεντικό της τη μια βάση μετά την άλλη: Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό, Κογκό, Ακτή του Ελεφαντοστού, Ζιμπάμπουε. Μια πολύ μεγάλη μάχη πρόκειται να ξετυλιχθεί για τα πετρέλαια του κόλπου της Γουινέας, και πιο πολύ για εκείνα της πολυπληθέστερης αφρικανικής χώρας, της Νιγηρίας που είναι και η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα, και ύστερα για εκείνα του τρίτου σε παραγωγή πετρελαίου Καμερούν. Οι φυλετικές και κυρίως θρησκευτικές συγκρούσεις στη Νιγηρία με τη γρήγορη άνοδο σε αυτήν του γενοκτονικού ισλαμοφασισμού υπηρετούν αυτή τη στρατηγική.
Η σύγκρουση στον Κόλπο της Γουινέας προβλέπεται να μπει σύντομα στην ατζέντα της ρωσοαμερικανικής αντιπαράθεσης γιατί ήδη εκεί στρέφεται η αμερικανική υπερδύναμη για να αντιμετωπίσει τα προβλήματά και τις ανασφάλειές στην τροφοδοσία της με πετρέλαιο από τον Κόλπο και τη Βενεζουέλα. Ειδικά οι ΗΠΑ δυναμώνουν τους δεσμούς τους με το Καμερούν. Αυτό το κάνουν βέβαια με το συνηθισμένο αλαζονικό τρόπο του ιμπεριαλισμού που ηγείται ενός περασμένου πια διεθνούς στάτους κβο. Δηλαδή δίνουν κάποια οικονομικά ανταλλάγματα στο Καμερούν αλλά κυρίως παίρνουν το μέρος του σε μια εδαφική σύγκρουση που έχει αυτό με τη Νιγηρία για τη χερσόνησο του Μπακασί (Μοντ, Ηλεκτρονική έκδοση, Θεματικές για την οικονομία). Μακροπρόθεσμα δηλαδή ετοιμάζονται να στρέψουν εναντίον τους όχι μόνο τη Νιγηρία, αλλά τουλάχιστον τη μισή Αφρική. Η κίνηση των ΗΠΑ προς τον Κόλπο της Γουινέας στηρίζεται στη λογική των κανονιοφόρων, δηλαδή παίρνει υπ’ όψιν της το γεγονός ότι αυτά τα πετρέλαια βρίσκονται στην αφρικανική υφαλοκρηπίδα και η ασφάλεια της εξόρυξης τους μπορεί να διασφαλιστεί σε ύστατη ανάγκη από τον αμερικανικό στόλο του Ατλαντικού.

Η Ευρώπη κατευνάζει το δήμιο της και συμμαχεί μαζί του.

Σε τελική ανάλυση με εξαγορά ή με βία οι ΗΠΑ θα εξασφαλίσουν σε ένα βαθμό την τροφοδοσία τους με πετρέλαιο. Εκείνος που θα δεινοπαθήσει από τον πετρελαϊκό εκβιασμό της Ρωσίας θα είναι η μακάρια Ευρώπη. Προς το παρόν η μόνη της απάντηση σε αυτό το ενδεχόμενο είναι η πολιτική της συμμαχίας των πετρελαϊκών ευρωπαϊκών μονοπώλιων με τη Μόσχα και γενικότερα η πολιτική του κατευνασμού. Με επικεφαλής την BP, την ENI και την Totalfina, η Ευρώπη προσπαθεί να εξασφαλίσει τις θέσεις άντλησης πετρελαίου στον τρίτο κόσμο και να αποκτήσει καινούργιες. Μάλιστα στην περίπτωση της Γαλλίας αυτή η κίνηση γίνεται σε συμμαχία με τη Ρωσία ενάντια στις ΗΠΑ. Αυτή τη συμμαχία που πολιτικά τη βλέπουμε καθημερινά στον ΟΗΕ μπορεί κανείς να την διαπιστώσει πιο υλικά στον Περσικό Κόλπο και πιο πολύ στην Αφρική, ιδιαίτερα στον Κόλπο της Γουϊνέας. Η άριστη συνεργασία της γαλλικής κυβέρνησης και της Τotal με το καθεστώς Σάντος στην Αγκόλα είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της στρατηγικής, που τόσο πολύ θα πληρώσει η Ευρώπη στο μέλλον.
Πάντως σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες η Γαλλία έχει πάρει και τα μέτρα της για να αντιμετωπίσει στοιχειωδώς έναν ενεργειακό αποκλεισμό γιατί είναι η μόνη που παίρνει το μεγαλύτερο μέρος της ηλεκτρικής της ενέργειας από τα πυρηνικά της εργοστάσια. Αυτό το πλεονέκτημα θα μπορούσε να το διαθέτει και η Γερμανία αν δεν φρόντιζαν οι διαβρωμένοι από το Κρεμλίνο γερμανοί Πράσινοι και ο ρωσόδουλος Σρέντερ να ανακόψουν και σταδιακά να αχρηστεύσουν τους γερμανικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Το καλό με την πρόσφατη πετρελαϊκή κρίση και τη γενική δυτική ανασφάλεια γύρω από τις ενεργειακές πηγές είναι ότι η συζήτηση για τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας έχει ξαναρχίσει στην Ευρώπη.
Πάντως μέσα σε αυτό το γενικό πλαίσιο οι πιο διορατικοί από τους δυτικούς αναλυτές αρχίζουν να καταλαβαίνουνε ότι το πετρέλαιο βρίσκεται στο χώρο της γεωπολιτικής εκεί ακριβώς όπου το είχε αφήσει η εποχή του ψυχρού πολέμου, δηλαδή στο χώρο της σύγκρουσης Ρωσίας και ΗΠΑ. Με ικανοποίηση διαβάσαμε στη Μοντ της 21 Αυγούστου ένα άρθρο, το πρώτο από όσα ξέρουμε, που βάζει τη σημερινή Ρωσία στο κέντρο της διεθνούς σύγκρουσης για το πετρέλαιο.