Υπόθεση «Ουράνιου Τόξου»

ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΠΑΡΑΒΙΑΣΗ ΤΩΝ ΕΘΝΟ-ΜΕΙΟΝΟΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Για άλλη μια φορά ο δημοκρατισμός, έστω αυτός ο κολοβωμένος αστικός, έρχεται στον τόπο μας από τη δημοκρατική Ενωμένη Ευρώπη. Σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, τμήμα του ανατολικού πολιτικο-θρησκευτικού άξονα, όπου ο φασισμός προελαύνει με γοργά βήματα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι, ολοένα και περισσότερα κοινωνικά στρώματα και ομάδες προσφεύγουν στο δικαστήριο της Ενωμένης Ευρώπης για να βρουν το δίκιο τους.
Αυτό έκανε και το «Ουράνιο Τόξο», το κόμμα της μακεδονικής εθνικής μειονότητας στη χώρα μας, σχετικά με την υπόθεση του εμπρησμού και άλλων βανδαλισμών που είχαν διαπραχθεί σε βάρος των κεντρικών του γραφείων στη Φλώρινα, το Σεπτέμβρη του 1995, με την υποκίνηση των Αρχών και τη σιωπηρή επιδοκιμασία όλων των κομμάτων. Αφορμή για την πρόκληση των επεισοδίων στάθηκε τότε η ανάρτηση δίγλωσσης επιγραφής με το όνομα του κόμματος. Η αστυνομία απομάκρυνε την επιγραφή χωρίς να δώσει εξηγήσεις, ενώ λίγο μετά μια ομάδα ναζιστών της «Χρυσής Αυγής» επιτέθηκαν στα γραφεία και πέταξαν από τα παράθυρα τα έπιπλα και τον υπόλοιπο εξοπλισμό που βρήκαν εκεί και τα έκαψαν. Το ελληνικό κράτος, αντί να τιμωρήσει τους τραμπούκους, άσκησε ποινική δίωξη κατά της ηγεσίας του «Ουράνιου Τόξου» για πρόκληση διχόνοιας (ίδια κατηγορία με αυτή που είχε απαγγείλει σε μας λίγο καιρό νωρίτερα με αφορμή τη διατύπωση των πολιτικών μας θέσεων για το Μακεδονικό), ενώ η μήνυση για φθορά ξένης περιουσίας και άλλα αδικήματα που υπέβαλε το Ο.Τ. απορρίφθηκε το 2002 από το Συμβούλιο του Αρείου Πάγου.
Στη συνέχεια, το κόμμα προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, που έβγαλε στις 20 Οκτώβρη μια ιστορική απόφαση, με την οποία καταδικάζει το ελληνικό κράτος για την παραβίαση βασικών άρθρων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρώπινων Δικαιωμάτων. Πρόκειται για την παραβίαση του εύλογου χρόνου εκδίκασης των υποθέσεων και της δίκαιης δίκης, καθώς και του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι. Σημειώνουμε πως τελευταία ο Άρειος Πάγος έθεσε εκτός νόμου σωματείο της άλλης καταπιεσμένης εθνικής μειονότητας στην Ελλάδα, της τουρκικής, που φέρει την επωνυμία «Τουρκική Ένωση Ξάνθης».
Η απόφαση του ευρωπαϊκού δικαστηρίου είναι τεράστιας σημασίας για τη δημοκρατία στη χώρα μας. Κι αυτό γιατί αφενός επικυρώνει την ύπαρξη της «μακεδονικής μειονότητας που κατοικεί στην Ελλάδα», αφετέρου αναγνωρίζει το δικαίωμά της, όπως και το δικαίωμα κάθε δημοκρατικού πολίτη, στην πολιτική έκφραση, επισημαίνοντας ότι «ο κίνδυνος να προκληθούν εντάσεις στο εσωτερικό μιας κοινότητας με τη δημόσια χρήση πολιτικών όρων δεν είναι από μόνος του αρκετός για να δικαιολογήσει περιορισμούς στην ελευθερία του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι». Με άλλα λόγια, η απόφαση ανοίγει το δρόμο για την αναγνώριση από το ελληνικό κράτος των εθνικών μειονοτήτων και βγάζει ένα πνεύμα πολιτικού δημοκρατισμού, που αποτελεί αναγκαίο βήμα για την εφαρμογή της πραγματικής δημοκρατίας σ’ αυτή τη χώρα.
Είναι φυσικό που γι’ αυτό το τόσο σημαντικό γεγονός δεν έχει ακουστεί σχεδόν τίποτα, καθώς κανένας επίσημος φορέας, κανένα κοινοβουλευτικό κόμμα, κανένα ΜΜΕ ή εφημερίδα δεν το κάνει θέμα. Η μόνη εφημερίδα που το μετέφερε στο πλατύ κοινό, η Ελευθεροτυπία, τελεί σήμερα υπό διωγμό. Αυτό που το πολιτικό καθεστώς δε συγχωρεί στο «Ουράνιο Τόξο» είναι το ότι μένει πολιτικά προσηλωμένο όχι μόνο στην πολιτική, αλλά και στην ιδεολογική ένταξη αυτής της χώρας στην ΕΕ, και κυρίως το ότι αρνείται να μπει στο ημιπληγικό εθνικό αντιαμερικανικό μέτωπο στο πλευρό όλων των ανατολικών και βαλκανικών φασισμών. Μέρα με τη μέρα η χώρα χτίζει γύρω της ένα τείχος κι απομονώνεται από τον πολιτισμένο κόσμο.
Παρακάτω δημοσιεύουμε την ιστορική απόφαση του Δικαστηρίου Ανθρώπινων δικαιωμάτων.

<<Αριθμός 557, Ημερομηνία 20.10.2005
Ανακοίνωση Τύπου η οποία εκδόθηκε από το Γραμματέα

ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΟΥΡΑΝΙΟΥ ΤΟΞΟΥ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων γνωστοποίησε σήμερα εγγράφως δικαστική απόφαση για την υπόθεση του Ουράνιου Τόξου και Άλλων κατά της Ελλάδας (υπ’ αριθμόν 74989/01).

Το δικαστήριο αποφάσισε ομόφωνα ότι διαπιστώθηκε:
-παράβαση του άρθρου 6.1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (δικαίωμα σε δίκαιη ακρόαση) λόγω των μακρόχρονων διαδικασιών.
-παράβαση του άρθρου 11 της Σύμβασης (ελευθερία του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι).
Σύμφωνα με το άρθρο 41 (δίκαιη ικανοποίηση) το δικαστήριο επιδίκασε κοινή αποζημίωση για τους ενάγοντες 2000 ευρώ για χρηματική ζημία, 30000 ευρώ για μη χρηματική ζημία και 3245 ευρώ για δικαστική δαπάνη.
(Ολόκληρο το κείμενο της απόφασης διατίθεται μόνο στα γαλλικά).

1. Ιστορικό
Oι ενάγοντες είναι ένα πολιτικό κόμμα, το Ουράνιο Τόξο, που ιδρύθηκε το 1994, και δύο Έλληνες υπήκοοι, που είναι μέλη της πολιτικής γραμματείας του Ουράνιου Τόξου, ο Παύλος Βοσκόπουλος και ο Πέτρος Βασιλειάδης. Γεννήθηκαν το 1964 και το 1960 αντίστοιχα.
Το Ουράνιο Τόξο, του οποίου οι διακηρυγμένοι στόχοι περιλαμβάνουν την υπεράσπιση της μακεδονικής μειονότητας που ζει στην Ελλάδα, έχει πάρει μέρος νόμιμα σε όλες τις εκλογές από το 1994. Το Σεπτέμβρη του 1995 το κόμμα αυτό εγκατέστησε τα κεντρικά γραφεία του στη Φλώρινα. Ανάρτησε μία πινακίδα με το όνομα του κόμματος στις δύο γλώσσες που μιλιούνται σ’ αυτήν την περιοχή, ελληνική και μακεδονική, στο μπαλκόνι του κτιρίου. Η επιγραφή περιείχε τη λέξη «vino-zito», γραμμένη στο «σλαβικό αλφάβητο», που σημαίνει «Oυράνιο Tόξο» στη μακεδονική, αλλά ήταν επίσης το σύνθημα των δυνάμεων που προσπάθησαν να καταλάβουν την πόλη της Φλώρινας κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη Μακεδονία.
Στις 12 Σεπτεμβρίου 1995 ιερείς από την εκκλησία της Φλώρινας δημοσίευσαν μια διακήρυξη που καλούσε το λαό να συμμετέχει «σε διαδήλωση για διαμαρτυρία ενάντια στους εχθρούς της Ελλάδας που αυθαίρετα κρεμούν επιγραφές με ανθελληνικό περιεχόμενο». Η διακήρυξη καλούσε και σε «απέλαση» των υπευθύνων. Την επόμενη μέρα το δημοτικό συμβούλιο δημοσίευσε στον τοπικό Τύπο την απόφαση που πήρε για τη διοργάνωση διαμαρτυριών ενάντια στους ενάγοντες και ο εισαγγελέας διέταξε την απομάκρυνση της επιγραφής στη βάση του ότι η συμπερίληψη του ονόματος του κόμματος στη μακεδονική γλώσσα ήταν υπεύθυνη για τη σπορά διχόνοιας στον τοπικό πληθυσμό.
Στις 13 Σεπτεμβρίου του 1995 αστυνομικοί απομάκρυναν την πινακίδα χωρίς να δώσουν καμία εξήγηση στους ενάγοντες, οι οποίοι προχώρησαν στην αντικατάστασή της. Εκείνο το βράδυ, οι ενάγοντες υποστηρίζουν ότι υβρίστηκαν και απειλήθηκαν από ένα πλήθος που είχε συγκεντρωθεί μπροστά στα γραφεία του κόμματος, μέσα στο οποίο βρίσκονταν και ο δήμαρχος και δημοτικοί σύμβουλοι. Γύρω στις 01.30 π.μ. ένας αριθμός ανθρώπων επιτέθηκε στα γραφεία, μπήκε στο κτίριο και βιαιοπράγησε σε βάρος όσων βρίσκονταν μέσα, απαιτώντας την απομάκρυνση της πινακίδας, πράγμα που οι ενάγοντες έπραξαν. Μια δεύτερη επίθεση ακολούθησε την πρώτη ακριβώς στις 4 π.μ. κατά την οποία ο εξοπλισμός και τα έπιπλα του κτιρίου πετάχτηκαν έξω από το παράθυρο και ρίχτηκαν στη φωτιά.
Οι ενάγοντες ισχυρίζονται ότι κατά τη διάρκεια αυτών των γεγονότων τηλεφώνησαν στο αστυνομικό τμήμα που βρίσκεται 500 μέτρα από τα γραφεία του κόμματος, αλλά τους είπαν ότι δεν υπήρχαν διαθέσιμοι αστυνομικοί για να πάνε εκεί.
Ο εισαγγελέας δεν ενήργησε ενάντια σε όσους εμπλέκονταν στα περιστατικά. Ωστόσο ποινικές διαδικασίες ξεκίνησαν σύμφωνα με το άρθρο 192 του Ποινικού Κώδικα ενάντια στον κο Βοσκόπουλο, τον κο Βασιλειάδη και άλλους για προτροπή σε διχόνοια. Κατηγορήθηκαν για «σπορά διχόνοιας στον τοπικό πληθυσμό μέσω της ανάρτησης μίας πινακίδας στα γραφεία του κόμματος, που περιείχε μια λέξη από τη σλαβική γλώσσα “vino-zito”». Οι ενάγοντες απαλλάχθηκαν το Σεπτέμβριο του 1998.
Στις 5 Δεκεμβρίου του 1995 οι ενάγοντες υπέβαλαν μήνυση κατά παντός υπευθύνου για τα γεγονότα και ζήτησαν να συμμετάσχουν στις διαδικασίες σαν πολιτικoί ενάγοντες. Ωστόσο εξαιτίας έλλειψης στοιχείων δεν ασκήθηκε καμία δίωξη. Ακολουθώντας τις νόμιμες διαδικασίες ενώπιον της αρμόδιας εισαγγελικής αρχής ποινικής δίωξης, οι ενάγοντες αιτήθηκαν να επανεξεταστεί η υπόθεση. Η προσφυγή τους απορρίφθηκε στις 30 Ιανουαρίου του 2003.

2. Διαδικασία και σύνθεση του Δικαστηρίου
Η αγωγή κατατέθηκε στις 11 Μαρτίου του 2001 και κηρύχθηκε μερικώς απορριπτέα στις 5 Δεκεμβρίου του 2002. Το υπόλοιπο της αγωγής κυρήχθηκε αποδεκτό στις 27 Μαΐου του 2004.
Η απόφαση εκδόθηκε από επταμελές δικαστήριο, του οποίου η σύνθεση έχει ως εξής: Loukis Loucaides (Kύπριος) Πρόεδρος, Christos Rozakis (Έλληνας), Francoise Tulkens (Βέλγος), Peer Lorenzen (Δανός), Νina Vajic (Κροάτισσα), Dean Spielmann (Λουξεμβουργιανός), Sverre Erik Jebens (Noρβηγός), δικαστές, και επίσης ο Soren Nielsen, Γραμματέας.

3. Συνοπτική έκθεση του σκεπτικού
Ισχυρισμοί των εναγόντων
Οι ενάγοντες διαμαρτυρήθηκαν για το μακρόχρονο των διαδικασιών στην εισαγγελική αρχή ποινικής δίωξης και για παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι. Επικαλέστηκαν τα άρθρα 6 και 11 της Σύμβασης.

Απόφαση του Δικαστηρίου
Άρθρο 6.1
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι οι εν λόγω διαδικασίες κράτησαν περισσότερο από επτά χρόνια και ένα μήνα μόνο για τη διερεύνηση της υπόθεσης. Ενόψει αυτών των δεδομένων, διαπίστωσε ότι η διάρκεια ήταν υπερβολική και δεν ήταν σύμφωνη με την απαιτούμενη συνθήκη του «εύλογου χρόνου» . Κατά συνέπεια αποφάσισε ότι υπάρχει παράβαση του άρθρου 6.1.

Άρθρο 11
Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι το Ουράνιο Τόξο ήταν ένα νόμιμα συγκροτημένο κόμμα που οι σκοποί του ήταν η υπεράσπιση της μακεδονικής μειονότητας που ζει στην Ελλάδα. Η ανάρτηση μιας πινακίδας μπροστά στα γραφεία του με το όνομα του κόμματος γραμμένο στη μακεδονική δε θα μπορούσε να θεωρηθεί μεμπτή ή ότι συνιστά από μόνη της μια παρούσα και άμεση απειλή για τη δημόσια τάξη. Το Δικαστήριο ήταν διατεθειμένο να δεχθεί ότι η χρήση του όρου “vino-zito” είχε προκαλέσει εχθρικά συναισθήματα στο ντόπιο πληθυσμό, καθώς οι διφορούμενοι συνειρμοί του θα μπορούσαν να προσβάλουν τις πολιτικές ή πατριωτικές αντιλήψεις της πλειοψηφίας του πληθυσμού της Φλώρινας. Ωστόσο ο κίνδυνος της πρόκλησης έντασης μέσα στην κοινότητα με τη δημόσια χρήση πολιτικών όρων δεν αρκεί, από μόνη της, να δικαιολογήσει την περιστολή του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι.
Όσον αφορά στη συμπεριφορά των αρχών, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι δύο μέρες πριν τα γεγονότα το δημοτικό συμβούλιο προέτρεψε ξεκάθαρα τον πληθυσμό της πόλης να συγκεντρωθεί σε διαμαρτυρία ενάντια στους ενάγοντες και κάποια μέλη του συμμετείχαν στις διαμαρτυρίες. Επομένως βοήθησε με τη συμπεριφορά του την πρόκληση του εχθρικού αισθήματος τμήματος του πληθυσμού ενάντια στους ενάγοντες. Ο ρόλος των Κρατικών αρχών είναι να υπερασπίζονται και να προάγουν αξίες σύμφυτες με το δημοκρατικό σύστημα, όπως ο πλουραλισμός, η ανοχή και η κοινωνική συνοχή. Για την υπόθεση που εξετάζει το Δικαστήριο ένας τέτοιος ρόλος θα ήταν περισσότερο η τήρηση των πιο πάνω αξιών, με τις τοπικές αρχές να επιδεικνύουν μια κατευναστική στάση παρά να προκαλούν συμπεριφορές αντιπαράθεσης.
Όσον αφορά στη συμπεριφορά της αστυνομίας, το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι θα μπορούσε λογικά να προβλέψει τον κίνδυνο να μετατραπεί η ένταση σε βία και σε σαφείς παραβιάσεις της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι. Το Κράτος κατά συνέπεια θα έπρεπε να είχε πάρει επαρκή μέτρα για να αποφευχθεί ή τουλάχιστον να περιοριστεί η βία. Ωστόσο δεν το έκανε. Παρά το γεγονός ότι ειδοποιήθηκε επανειλημμένα η αστυνομία που βρισκόταν σε γειτνίαση, δεν επενέβη τη νύχτα της επίθεσης, επικαλούμενη την έλλειψη ανδρών. Η Ελληνική Κυβέρνηση δεν έδωσε καμία εξήγηση για την έλλειψη αστυνομικών, ενώ τα γεγονότα ήταν προβλέψιμα. Ούτε διέφυγε της προσοχής του Δικαστηρίου ότι ο εισαγγελέας δε θεώρησε απαραίτητο να ξεκινήσει έρευνα την επομένη των γεγονότων για να αναζητήσει ευθύνες. Μόνο όταν οι ενάγοντες υπέβαλαν μήνυση ξεκίνησε η έρευνα. Σε περιπτώσεις περιστολής του δικαιώματος του συνεταιρίζεσθαι από ιδιώτες θα έπρεπε οι αρμόδιες αρχές να πάρουν δραστικά μέτρα έρευνας της υπόθεσης.
Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες το Δικαστήριο διαπίστωσε ότι τόσο με τις ενέργειές τους όσο και με τις παραλείψεις τους οι ελληνικές αρχές παραβίασαν το Άρθρο 11>>.