| H
θεωρία της Τρίτης Ρώμης της παλιάς τσαρικής Ρωσίας διακηρύσσεται
τώρα ανοιχτά από τη Ρωσία του Πούτιν . Την θεωρία αυτή διατύπωσαν
οι ρώσοι αυτοκράτορες στα μέσα του 15ου αιώνα. Σύμφωνα μ' αυτήν
η ορθόδοξη Ρωσία αποτελούσε το διάδοχο, τον κληρονόμο της Βυζαντινής
αυτοκρατορίας, που εθεωρείτο η δεύτερη Ρώμη, και θα συγκροτούσε
μια νέα πιο ισχυρή και ακατάλυτη αυτοκρατορία με κέντρο την Κωνσταντινούπολη-Τσάριγκραντ
(η πόλη του τσάρου). Φυσικός εχθρός των ρώσικων επιδιώξεων ήταν
η Οθωμανική Αυτοκρατορία που έλεγχε τα στενά του Βοσπόρου και εμπόδιζε
την κάθοδο του ρώσικου στόλου για να περικυκλώσει την τότε αναπτυσσόμενη
αστική Δύση και να εμποδίσει την επαναστατική συγκρότηση του προλεταριάτου.
Αυτό ήταν το παλιό Ανατολικό Ζήτημα. Στο νέο Ανατολικό ζήτημα που
γεννιέται σε ανώτερο επίπεδο και κλίμακα βρίσκουμε ξανά τη Ρωσία
σαν παγκόσμιο κέντρο της αντίδρασης να ανασταίνει τα παλιά τσαρικά
εργαλεία δίνοντας τους νέα πνοή. Ένα από τα πιο συνειδητά εμπόδια
στα σχέδια της είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ο αρκετά σθεναρός
, πρέπει να παραδεχτούμε, Βαρθολομαίος ο οποίος καταγγέλλει πια
μετωπικά και ανοιχτά τη Ρωσία για ηγεμονισμό.
Σύμφωνα με ένα άρθρο στο "Βήμα της Κυριακής" στις 11 Ιούλη
που αποκαλύπτει τις ρώσικες κινήσεις:
"Σε όλη τη διάρκεια του 2003 και τους επτά μήνες του 2004 το
Οικουμενικό Πατριαρχείο κατέγραφε μια σειρά από προκλητικές κινήσεις
εις βάρος του αλλά αποφάσισε να δώσει την απάντησή του μόλις την
περασμένη εβδομάδα. Και αυτό διότι ο Βαρθολομαίος επιθυμούσε να
ξεπεράσει τα προβλήματα στις σχέσεις του με την Εκκλησία της Ελλάδος,
τα οποία δίχαζαν και διαιρούσαν το συμπαγές και αδιάσπαστο κομμάτι
της ελληνόφωνης Ορθοδοξίας".
Τα ρώσικα χτυπήματα δίνονταν στη διάρκεια της σύγκρουσης των δύο
εκκλησιών και πάνω απ' όλα η ρώσικη εκκλησία πήρε ανοιχτά το μέρος
του Χριστόδουλου ενάντια στον Βαρθολομαίο. Προηγούμενα η ελληνική
εκκλησία σε συμμαχία με τη ρώσικη είχε ψηφίσει ενάντια στα πρωτεία
του Φαναρίου. Ουσιαστικά η σύγκρουση Χριστόδουλου-Βαρθολομαίου δεν
είναι παρά τμήμα της ρώσικης επίθεσης για να αναδειχτεί η Μόσχα
σε μητρόπολη του ορθόδοξου κόσμου και η Ελλάδα σ' έναν κρίκο του.
Ο "πόλεμος" ενάντια στο Οικουμενικό Πατριαρχείο από τη
ρώσικη εκκλησία άρχισε όταν αυτό αναγνώρισε την αυτόνομη εκκλησία
της Εσθονίας και της Ουκρανίας που ήθελαν να ξεφύγουν από το ρώσικο
εναγκαλισμό μετά την ανεξαρτησία αυτών των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών.
Εκείνο που παρακολουθούμε τώρα είναι η κλιμάκωση του όπως την περιγράφει
παρακάτω το "Βήμα".
"Ο Εσθονός και γερμανικής καταγωγής κ. Αλέξιος, παρά τις
κατά καιρούς έντονες αντιπαραθέσεις του με το Οικουμενικό Πατριαρχείο,
δεν μπήκε στη διαδικασία της ιδεολογικής τουλάχιστον υποστήριξης
του πανσλαβισμού, τον οποίον έχουν εκφράσει επανειλημμένως πολλοί
Ιεράρχες του. Αντίθετα, ο "υπουργός των Εξωτερικών" του
Πατριαρχείου, Μητροπολίτης Σμολένσκ κ. Κύριλλος, πρόεδρος του Τμήματος
Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων και εις εκ των υποψηφίων διαδόχων
του, έδειξε τις ακριβείς προθέσεις του.
Μιλώντας από του βήματος της Παγκόσμιας Ρωσικής Σύναξης, η οποία
διοργανώθηκε στα τέλη Μαΐου στη Μόσχα, ο Κύριλλος παρουσίασε το
"imperium" του Πατριαρχείου. Απευθυνόμενος στους συγκεντρωμένους,
αφού δήλωσε ότι είναι "οι κληρονόμοι της πνευματικότητας του
Βυζαντίου", επεσήμανε ότι "η Ρωσική Ορθόδοξος Εκκλησία
κατέχει de facto ηγετικήν θέσιν μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών λόγω
μεγέθους, πνευματικότητος, ηθικών αρχών, παραδόσεως και πολιτικής
επιρροής... Εκφράζει όλους τους Ρώσους εις όλον τον κόσμον, περί
τα 350 εκατομμύρια, και ασκεί επιρροήν εις όλας τας Ορθοδόξους Εκκλησίας
των Βαλκανίων, καθώς και εις όλας τας Ορθοδόξους Εκκλησίας, αι οποίαι
είναι μειονότητες εις άλλας χώρας".
Οι θέσεις του Κυρίλλου είναι γνωστές και τις έχει εκφράσει σε όλα
τα μήκη και τα πλάτη της Γης. Πότε στην Ασία - όπου δημιουργεί νέες
σφαίρες επιρροής -, πότε στις Εκκλησίες της Νοτιανατολικής Ευρώπης,
όπου προσπαθεί να ισχυροποιήσει τους δορυφόρους της Μόσχας, και
πότε στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, τις Ηνωμένες Πολιτείες και
τη Λατινική Αμερική, τις οποίες επισκέπτεται στην προσπάθειά του
να ενώσει τους Ρώσους της διασποράς.
H υποστήριξη των προσπαθειών του Κυρίλλου από το ρωσικό κράτος είναι
εμφανής. Και διατυπώθηκε με τον πλέον επίσημο τρόπο από τον υπουργό
Εξωτερικών της χώρας κ. Ιγκόρ Ιβανόφ, ο οποίος, όπως επεσήμανε κατά
τη διάρκεια της Σύναξης, "η διπλωματία μας συνεργάζεται
με τη ρωσική Ορθόδοξο Εκκλησία, η οποία" όπως πρόσθεσε "είναι
ο ενωτικός κρίκος των Ορθοδόξων Εκκλησιών". Στα μέσα
του 15ου αιώνα η Κωνσταντινούπολη, η Νέα Ρώμη του Μεγάλου Κωνσταντίνου,
βρισκόταν στα χέρια των Τούρκων. Ανάλογη ήταν και η τύχη άλλων ορθοδόξων,
τότε, βασιλείων, όπως της Σερβίας. H Παλαιά Ρώμη "είχε περιβληθεί
τον μανδύα της αίρεσης", αφού από το 1054 είχε επέλθει το Σχίσμα
των Εκκλησιών. Πολιτικός εκφραστής της ορθοδόξου πίστεως δεν υπήρχε
και οι ρώσοι ηγεμόνες, οι οποίοι έπρεπε να αντιμετωπίσουν τους τατάρους
αλλοθρήσκους και να δημιουργήσουν ένα συμπαγές νέο κράτος, ανέλαβαν
να επιτελέσουν τον δικό τους ρόλο έναντι της Ορθοδοξίας. Το γεγονός
ότι ο Ιβάν Γ/ είχε παντρευτεί τη Σοφία, ανιψιά των Παλαιολόγων,
των τελευταίων αυτοκρατόρων της Κωνσταντινούπολης, ενίσχυσε τις
προσπάθειες δημιουργίας μιας νέας Αγίας Αυτοκρατορίας.
Ένας μοναχός ανέλαβε να τεκμηριώσει θεολογικώς το πολιτικό εγχείρημα.
Πρόκειται για τον Φιλόθεο, ο οποίος υποστήριζε ότι "η Αρχαία
Ρώμη εξέπεσε εις την αίρεσιν του Απολιναρισμού. Οι Αγαρηνοί έσπασαν
τας θύρας της Δευτέρας Ρώμης διά των πελέκεών των, αλλά η Τρίτη
Ρώμη, η σύγχρονος... λάμπει ως ο ήλιος". Ο ίδιος ο Ιβάν Γ/
δήλωνε "δύο Ρώμαι έπεσαν, η τρίτη ίσταται ορθή και δεν θα υπάρξει
τέταρτη".
H Εκκλησία της Ρωσίας ανακηρύχθηκε Πατριαρχείο το 1589 από την Κωνσταντινούπολη
και ενδεικτικά του ιδεολογήματος της Τρίτης Ρώμης είναι τα όσα είχε
πει την ίδια εποχή ο Πατριάρχης Φιλόθεος: "Εις την Τρίτην Ρώμη,
ήτις είναι η Ρωσία, αστράπτει η χάρις του Αγίου Πνεύματος. Πάσαι
οι Χριστιανικαί Αυτοκρατορίαι φθάνουν εις το τέλος των και ενούνται
μεταξύ των εν τη μόνη αυτοκρατορία της Ρωσίας..." (σημ.
η υπογράμμιση δική μας)
Από τις αρχές ως τα μέσα Ιούνη ο Βαρθολομαίος απέστειλε εννέα συνολικά
επιστολές απαντώντας σ΄ όλες τις επιθέσεις της Μόσχας "...ζητήματα
όπως ο ρόλος του Πρώτου στην Ορθοδοξία, οι σχέσεις με το κράτος,
οι δικαιοδοσίες των Μητροπόλεων της διασποράς και το Αγιον Ορος
τίθενται από τον Οικουμενικό Πατριάρχη, ο οποίος προσπαθεί με αυτόν
τον τρόπο να αναχαιτίσει τον ηγεμονικό, όπως εξελίσσεται, ρόλο που
θέλει να επιτελέσει στην Ορθοδοξία το Πατριαρχείο Μόσχας".
Στις επιστολές αυτές ο Βαρθολομαίος ανάμεσα στα άλλα τονίζει ότι:
"Ενθαρρύνονται, "ενέργειες αι οποίαι προκαλούν εντάσεις
ή και συγκρουσιακές σχέσεις μεταξύ των εν τη διασπορά εθνικών δικαιοδοσιών
και κλονίζουν την εύρυθμον λειτουργίαν των διορθοδόξων σχέσεων".
Εντείνονται, συνεχίζει, "αι προκλητικαί ενέργειαι εκπροσώπων
της Αγιωτάτης Εκκλησίας της Ρωσίας εις βάρος όχι μόνον της οφειλητικής
διακονίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου εν τη Ορθοδόξω Εκκλησία,
αλλά και της ανά την Οικουμένην εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας αυτού".
Το ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί ο Βαρθολομαίος δίνει αυτή
την πάλη μόνος του ενάντια στη Ρωσία χωρίς την ελληνική εκκλησία.
Όταν μάλιστα ο Χριστόδουλος για να συσπειρώσει τον εκκλησιαστικό
σωβινισμό έφερνε σαν επιχείρημα ότι το Φανάρι εποφθαλμιά να καταλύσει
το αυτοκέφαλο της. Που είναι τώρα ο Χριστόδουλος που η ρώσικη εκκλησία
επιχειρεί να καταργήσει όλα τα αυτοκέφαλα των ορθόδοξων εκκλησιών
και να ηγεμονεύσει πάνω τους;
Στην πραγματικότητα η πρώτη σύγκρουση Χριστόδουλου- Βαρθολομαίου
άρχισε το 1993, πριν ακόμα γίνει αρχιεπίσκοπος, όταν ο πρώτος υποστήριξε
ανοιχτά το "ορθόδοξο τόξο" σε άρθρο με τίτλο "Οι
χαμένες ευκαιρίες για έναν "ορθόδοξο άξονα στα Βαλκάνια"
στις 2 Μάη 1993. Εκεί υποστήριζε τη δήλωση του σφαγέα Κάρατζιτς
για κοινά σύνορα Ελλάδας -Σερβίας και την πρόταση του για έναν άξονα
Σερβίας-Ελλάδας-Ρωσίας. Έγραφε: "Ο κάθετος άξονας της βαλκανικής
Ορθοδοξίας πρέπει να γίνει αμέσως πραγματικότητα. Σέρβοι, Ρώσοι,
Ρουμάνοι, Έλληνες και Βούλγαροι μπορούμε υπό προϋποθέσεις να συναντηθούμε,
εκμεταλλευόμενοι και τις συγκυρίες. Η Εκκλησία της Ελλάδος μπορεί
εδώ ακόμη να διαδραματίσει έναν καθοριστικό ρόλο. Σε λίγο και αυτή
η ευκαιρία θα έχει χαθεί" (Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος
κ. Χριστόδουλος, "Από χώμα και Ουρανό", εκδόσεις Καστανιώτη,
Αθήνα 1999, σ. 106)
Τι άραγε γυρεύουν οι Ρώσοι στη "βαλκανική Ορθοδοξία";
Αυτό το ερώτημα και οι ανησυχίες φαίνεται ότι άδραξαν και τον Βαρθολομαίο.
Έτσι σ΄ ένα βιβλίο που έγραψε ο Γ. Τσέτσης, αντιπρόσωπος του Πατριαρχείου
στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, μέλος της "Ομάδας εργασίας
για την τέως Γιουγκοσλαβία", το οποίο γενικά υπερασπίζεται
τη σέρβικη εκκλησία υπάρχει και ένα κεφάλαιο προς το τέλος με τον
τίτλο "Η γιουγκοσλαβική διαμάχη και οι περί "ορθόδοξων
τόξων" θεωρίες". Εκεί τονίζεται ότι "οι πολιτικοί
και οι τυχόν εκκλησιαστικοί παράγοντες (σημ. προηγούμενα έχει γίνει
συγκεκριμένη αναφορά σε τσιτάτο του Χριστόδουλου για "άξονα
της ορθοδοξίας με φυσικό κέντρο αναφοράς την Ελλάδα") του ελλαδικού
κυρίως χώρου, που οραματίζονται ορθόδοξες "Κοινοπολιτείες",
συμμαχίες, "τόξα" και "κέντρα συντονισμού",
συνειδητοποιούν άραγε ότι με την τοποθέτηση τους αυτή, όχι μόνο
καθιστούν δύσκολη τη ζωή και μαρτυρία των Πρεσβυγενών Πατριαρχείων,
αλλά και συντελούν, χωρίς καν να το υποψιάζονται, στο κέντρισμα
ορέξεων των ορθοδόξων εκείνων, που ονειρεύονται, αιώνες τώρα, μια
"νέα ορθόδοξη τάξη πραγμάτων"; (Γεωργίου Τσέτση, "Η
Εκκλησία της Σερβίας στην πρόσφατη γιουγκοσλαβική κρίση", εκδόσεις
Επέκταση, Κατερίνη 1998, σ. 159)
Προηγούμενα στο άρθρο ο συγγραφέας έχει αναφερθεί συγκεκριμένα στον
κίνδυνο του πανσλαβισμού "τον ρόλο, τις γεωπολιτικές βλέψεις
και τα μακραίωνα συμφέροντα της Ρωσίας στα Βαλκάνια". Για να
μπορέσει μάλιστα να πει αυτά που θέλει χρησιμοποιεί τα λόγια άλλων.
Έτσι σημειώνει ότι έλεγε "ο Γκούσταβ Στρομ σε ανταπόκριση του
στη "Ντι Βελτ", "ο κατάλογος των δραστηριοτήτων της
Μόσχας στη Βαλκανική χερσόνησο είναι μακρύς και η Ρωσία θα επανέλθει
στα Βαλκάνια τη φορά αυτή χωρίς τον Λένιν και τον Στάλιν, αλλά ως
προστάτιδα δύναμη της Ορθοδοξίας και του σλάβικου κόσμου, με τον
οποίο συνδέεται με άρρηκτους μακραίωνους δεσμούς". Δεν σκεπτόταν
όμως διαφορετικά και ο Φρανσουά Τουάλ όταν, αναφερόμενος στην προ
τριετίας περίπου αναθέρμανση των σχέσεων Αθηνών-Μόσχας με την επίσκεψη
του Μπορίς Γέλτσιν στην ελλαδική πρωτεύουσα, παρατηρούσε ότι "η
πτώση του κομμουνισμού επέτρεψε στη Ρωσία να βάλει πόδι στη Νότια
Ευρώπη μέσω των πολιτισμικών και θρησκευτικών δεσμών που υπάρχουν
μεταξύ των χωρών της, χάρις στην Ορθόδοξο Εκκλησία" (στο ίδιο
σ. 156-157).
Να πόσο έμπειροι είναι οι παπάδες του Φαναρίου σχετικά με τις ρώσικες
συνομωσίες. Να γιατί ο Χριστόδουλος με την τετρακομματική ουσιαστικά
υποστήριξη των ρωσόδουλων οδηγεί την ελληνική εκκλησία σε σύγκρουση
με το Βαρθολομαίο με τις πλάτες της Μόσχας. Να γιατί οι τέσσερις
πολιτικές ηγεσίες δεν είναι ρωσόφιλοι και αντιδυτικοί έλληνες εθνικιστές,
αλλά ρωσόδουλοι. Τέτοιος φαίνεται ότι είναι και ο ίδιος ο Χριστόδουλος.
Σ' αυτή τη σύγκρουση και ιδιαίτερα σ' αυτή Μόσχας-Οικουμενικού Πατριαρχείου
οι δημοκράτες και οι επαναστάτες δεν μπορούν να στέκονται αδιάφοροι.
Όσο ο Βαρθολομαίος αντιστέκεται στους νέους τσάρους πρέπει να υποστηριχθεί.
Αν η εκκλησία της Ελλάδος μαζί με το κράτος πάψουν στην πράξη να
αναγνωρίζουν τα πρωτεία του Κωνσταντινουπόλεως, τότε το Φανάρι μένει
στην ουσία χωρίς πολλούς πιστούς και χωρίς κρατική στήριξη, άρα
και χωρίς εξουσία, αφού χάνει τη μοναδική συμπαγή μάζα πιστών που
διαθέτει, τα εκατομμύρια των Ελλήνων. Το τελευταίο εκκλησιαστικό
πραξικόπημα του Χριστόδουλου και η γενική ανταρσία του απέναντι
στο Φανάρι με το να μην αναγνωρίζει τα πρωτεία του, αλλά τα πρωτεία
της Μόσχας είναι σχέδιο του υπουργείου εξωτερικών της Ρωσίας. Όμως
εγγυητής των σχέσεων Φαναρίου και εκκλησίας της Ελλάδος από τη νομική
πλευρά είναι το ελληνικό κράτος που δηλώνει δια στόματος Καραμανλή
και των υπόλοιπων κομματικών ηγεσιών που κυβερνούν τη χώρα, ότι
δεν ανακατεύονται σε εκκλησιαστικά ζητήματα! Το μόνο που έμεινε
λοιπόν στον Βαρθολομαίο ήταν να σταματήσει τη μυστική διπλωματία
και να καταγγείλει ανοιχτά το ρώσικο κράτος και τη ρώσικη εκκλησία.
Πρόκειται για μια καταγγελία που τοποθετεί το πρόβλημα καθαρά σε
πολιτική βάση και όχι σαν μια εκκλησιαστική διαμάχη για εξουσία
όπως το παρουσιάζει το ελληνικό καθεστώς για να μπορούν οι πολιτικοί
αρχηγοί χωρίς να τους παίρνει ο λαός χαμπάρι να προωθούν τη γραμμή
του υπουργείου εξωτερικών της Ρωσίας.
Συμφέρει τη δημοκρατία και το προλεταριάτο, όχι μόνο το ελληνικό
αλλά και το βαλκανικό, να εμποδιστεί, να καθυστερηθεί έστω η προέλαση
της Ρωσίας στα Βαλκάνια και η ανάδειξη της σε ηγεμονική δύναμη στην
ορθοδοξία που θα της επιτρέψει να χρησιμοποιήσει τη θρησκεία σαν
γεωπολιτικό εργαλείο ενάντια στην δημοκρατική Ενωμένη Ευρώπη και
τις αστικές ελευθερίες που έχουν κατακτήσει οι λαοί της. Συμφέρει
το προλεταριάτο για να μπορέσει να δυναμώσει και να συγκροτήσει
τις ολιγάριθμες οργανωμένες δυνάμεις του ενάντια στους φαιοκόκκινους.
Από μια παράξενη μοίρα στέκεται σήμερα το Πατριαρχείο στο δρόμο
της Μόσχας το ίδιο που στο παρελθόν έχει διαπράξει τις δικές του
ιστορικές αδικίες με πρώτο τον αντικομμουνισμό όταν η Ρωσία ήταν
ένα πραγματικό επαναστατικό και προλεταριακό κράτος. Αυτά είναι
τα παιχνίδια της ιστορίας που φροντίζει όχι μόνο να καταστρέφει
επαναστάσεις αλλά και να διασπάει και μάλιστα πολύ βαθιά τους εχθρούς
της προσφέροντάς τους απροσδόκητους συμμάχους.
|
