Οι σύντροφοι διαπίστωσαν από κοντά την εγκατάλειψη της περιθωριοποιημένης από το κράτος αλλά και την κοινωνία φυλής των Ρομά.
«Κανείς δεν μας συμπαραστάθηκε» είπαν. «Τακτικά έρχεται η αστυνομία να ελέγξει τα παιδιά αν είναι δικά μας». «Εσείς θα θέλατε να σας πάρουν τα παιδιά σας»;
Αυτά έλεγαν οι Ρομά, κυρίως γυναίκες, που περικύκλωσαν τους συντρόφους και έπαιρναν τις προκηρύξεις από τα χέρια τους για να τις δώσουν στους γειτόνους τους. Μια γυναίκα έφερε το ξανθό εγγόνι της και το έδειχνε στους συντρόφους λέγοντας: «Είναι το παιδί της κόρης μου, είναι δικό μας. Πρέπει να μας το πάρουν επειδή είναι ξανθό»;
Στις συζητήσεις που κάναμε μαζί τους διαπιστώσαμε ότι οι περισσότεροι δεν ήξεραν γράμματα, γι'αυτό και ζητούσαν να τους διαβάσουμε την προκήρυξη ή την έδιναν στους ελάχιστους εγγράμματους. Ένας απ'αυτούς ήταν περήφανος που είχε καταφέρει να φτάσει την Γ΄τάξη του Γυμνασίου και είχε μάθει να χειρίζεται ηλεκτρονικό υπολογιστή. Μας είπε πως από μικρός πήγαινε με το φορτηγάκι του πατέρα του και πουλούσε πατάτες και άλλα μαναβικά. Ήθελε να μάθει γράμματα για να μπορέσει να ενσωματωθεί καλύτερα στην κοινωνία. Ένας άλλος μας είπε, ότι υπάρχει παραβατικότητα. Το πρόβλημα τους είναι η πώληση ναρκωτικών ουσιών από μια μειοψηφία και ότι αυτό θέλουν πολύ να σταματήσει γιατί είναι μάστιγα και για τους ίδιους. Παλιά δεν υπήρχε τόση παραβατικότητα, γιατί με το μικρεμπόριο και τις αγροτικές δουλειές τάβγαζαν πέρα. Όμως τώρα δεν υπάρχει πια αυτό. Ένας άλλος μας είπε: «Ξεσήκωσαν τον κόσμο εναντίον μας για να ξεχάσουν τη Χρυσή Αυγή».
Διαπίστωσαν δηλαδή οι σύντροφοι την πίεση και τον φόβο που ένιωθαν οι Ρομά από τη ρατσιστική αντιμετώπιση που είχαν. Παράλληλα, όμως, ήθελαν να δείξουν την αντίθεσή τους σ' αυτό το ρατσιστικό παραλήρημα που είχε ξεσηκώσει το πολιτικό καθεστώς και το οποίο είχε ξεπεράσει τα σύνορα της χώρας . Ένδειξη αυτής της αντίθεσης, την οποία ήθελαν να εκφράσουν έμπρακτα ήταν οι ερωτήσεις τους για το αν και πως θα μπορούσε να γίνει κάποια διαδήλωση διαμαρτυρίας.
Σε εποχές έξαρσης του ρατσισμού οι Ρομά δεν θάμεναν απέξω, αλλά θα ήταν μέσα στα πρώτα και μεγαλύτερα θύματα. Η ΟΑΚΚΕ στέκεται δίπλα τους και απαιτεί η μικρή Μαρία να επιστρέψει στους γονείς της και να τερματιστεί η απαγωγή της από το παγωμένο «χαμόγελο του παιδιού».